U bent nog even aan het genieten van uw bevallingsverlof, misschien heeft u uw verlof uitgebreid met wat vrije dagen of aansluitend ouderschapsverlof opgenomen. Tegen het eind van uw verlof vraagt u zich vast af hoe dat nou moet als u straks weer aan het werk gaat. In dit artikel besteed ik uitgebreid aandacht aan het onderwerp borstvoeding in combinatie met werken. U krijgt antwoord op uw vragen en informatie over de mogelijkheden, de wet- en regelgeving, het afkolven en bewaren van moedermelk en hoe u uw kindje kunt laten wennen aan het drinken uit een flesje.

Â
Enige tijd geleden werd ik door een moeder geattendeerd op een artikel in het Volkskrant Magazine (mei 2009). Op dat moment bekroop me opeens de vraag wat moeders eigenlijk bezielt om te gaan kolven op het werk. Even ter verduidelijking: het artikel bestond voor het grootste deel uit prachtig gestileerde foto’s van moeders die op hun werk afkolven: in de vergaderkamer, op de parkeerplaats, in de sacristiekapel, gezamenlijk, tijdens werkoverleg of in een speciaal daarvoor ingerichte kolfkamer. De moeders, over het algemeen hoog opgeleide vrouwen, worden wat neerbuigend ‘de melkmeisjes’ genoemd. Zelfs nu bekruipt me de twijfel. En toch……ook ik heb jarenlang afgekolfd op het werk voor mijn kindjes, niet altijd onder de meest ideale omstandigheden, de nodige sarcastische opmerkingen trotserend en door mijn werkgever onder druk gezet, omdat ik ‘verminderd productief’ was (dat laatste kon ik uiteraard direct met bewijslast weerleggen). Waarom dan toch met tegenwind kracht 10 ervoor gekozen om te kolven en te blijven kolven op mijn werk? Ik kan die vraag nog steeds niet goed beantwoorden. Wat ik wel weet, is dat u met een goede voorbereiding en informatie vooraf veel twijfels en onzekerheden kunt verminderen en u op basis daarvan in ieder geval zelf een keuze kunt maken. Om die reden dit artikel, waarin veel vragen met antwoorden, praktische informatie en mogelijkheden om borstvoeding en werken te (gaan) combineren.
Waarom borstvoeding en werken combineren?
Bij het opvoeden van één of meerdere kinderen, is het vaak nodig om keuzes te maken. Ik weet als geen ander dat het heel lastig is om een perfecte moeder, dochter, huishoudster, kokkin, minnares, werkneemster en carrièrevrouw tegelijk te zijn, zeker in de eerste levensmaanden en jaren van uw kinderen. Door u zelf goed te informeren en goed na te denken over wat u belangrijk vindt, bewuste keuzes te maken en uw leven hierop in te richten, is de kans groot dat u daar zonder schuldgevoelens op terug kan kijken.
Dat geldt ook voor het geven van borstvoeding. Afhankelijk van uw persoonlijke situatie maakt u zelf de keuze of u borstvoeding wilt gaan combineren met uw werk en de manier waarop u dat gaat doen. Wat voor de één handig is, is voor de ander weer een heel ander verhaal. Zo maakt u zelf ook de keuze om de borstvoeding gedeeltelijk of volledig af te bouwen. Als u de borstvoeding voor het eerste half jaar gedeeltelijk wilt afbouwen dan bestaat echter de kans dat daardoor ook uw melkproductie terugloopt. Door hier bewust over na te denken, loopt u minder risico dat u later spijt of last krijgt van schuldgevoelens als de borstvoeding niet zo loopt zoals u gehoopt had.
Welke mogelijkheden zijn er?
Net zoals er veel verschillende soorten werk zijn, zijn er ook zoveel mogelijkheden om borstvoeding en werken te combineren. Niet alle mogelijkheden zijn even geschikt voor elk gezin, elke moeder, elk kind of elk beroep. Zoals zo veel in het leven, is het vaak even zoeken naar een manier, die goed in jullie situatie past. Het is daarom goed open te staan voor al die mogelijkheden en combinaties. Beter dan vast te blijven houden aan de manier die u eerst had bedacht, maar misschien niet zo goed uitpakt in jullie situatie.
Â
Uitstellen van uw werkhervatting
Als u een kindje krijgt, verandert er heel veel in uw leven. Het kan zijn dat u uw werk en carrière tijdelijk veel minder belangrijk vindt dan voor je zwangerschap en bevalling. Misschien kiest u ervoor om aansluitend aan uw bevallingsverlof ouderschapsverlof of vrije dagen op te nemen. U heeft dan wat langer de tijd om te wennen aan de nieuwe situatie. Het komt ook voor dat een kindje te vroeg of ziek geboren wordt of dat u zelf een zware bevalling achter de rug heeft. In sommige gevallen is het dan mogelijk om uw werkhervatting uit te stellen door zorg- of ziekteverlof. Op die manier kunt u uw kindje langer ‘live’ blijven voeden en zelf weer op krachten komen. Wat wel belangrijk is, is dat u dan toch alvast probeert zo af en toe wat te kolven en uw kindje (tussen de 4 tot 6 weken) geleidelijk aan laat wennen aan een andere manier van drinken dan aan de borst voor als u weer aan het werk gaat.
Â
U gaat thuiswerken
Sommige soorten werk kunt u thuis doen, terwijl uw kindje bij u blijft. Het kan zijn dat u al uw werkzaamheden of alleen een gedeelte hiervan thuis kunt doen. Dit kan aantrekkelijk zijn, omdat u dan zelf voor uw kindje kunt zorgen en ‘live’ borstvoeding kunt geven. Realiseer u echter dat het ook een zware opgaaf kan zijn als u moet werken, voor uw kindje moet zorgen en tegelijkertijd het huishouden moet runnen. Lang niet alle kindjes slapen overdag veel. Na de eerste maanden in ieder geval minder. Bespreek met uw werkgever wat de mogelijkheden zijn. Ook bij deze mogelijkheid is het handig om zo af en toe wat melk af te kolven en uw kindje te laten wennen aan het drinken uit een flesje, al is het maar voor de keer dat u naar de kapper of de stad wilt, of gezellig met uw partner uit eten wilt gaan.
Â
Afkolven op uw werk
Veel moeders kiezen ervoor om op hun werk af te kolven. Zo houd u uw melkproductie op gang, verlaagt u de kans op verstopte melkkliertjes en borstontstekingen en kan uw kindje tijdens de werkdag de eerder afgekolfde moedermelk blijven drinken. U moet dan wel leren kolven en het is goed om uw kindje tussen de 4 en 6 weken te laten wennen aan het drinken uit een flesje of kopje.
Â
U gaat voor de voedingen naar uw kindje of uw kindje wordt naar uw werkplek gebracht
Als u dicht bij uw huis of het opvangadres van uw kindje werkt, is het soms mogelijk om voor de voedingen bij uw kindje langs te gaan of uw kindje naar uw werk te laten brengen. Zo hoeft u minder vaak te kolven en kan uw kindje lekker even bij u drinken. Dit kan ook een oplossing zijn als het moeilijk is om af te kolven of als uw kindje niet of niet graag uit een flesje of kopje wil drinken. Het vraagt wel flexibiliteit van uw oppas en het kan voor u zelf of uw kindje vermoeiend zijn om op en neer te reizen.
Â
U voedt uw kindje vaker op het moment dat jullie bij elkaar zijn
Als u voor uw werk maar kort van uw kindje gescheiden bent, bijvoorbeeld drie tot vier uur, kunt u overwegen uw kindje vaker aan te leggen voordat u naar uw werk gaat en als u weer thuiskomt. Dan hoeft u geen melk af te kolven en gunt u uw kindje de tijd om te wennen aan een andere manier van drinken dan uit de borst. Het is goed om u te realiseren dat u uw kindje mogelijk de rest van het etmaal (dus ook ’s nachts) vaker zal moeten voeden. Sommige kindjes kiezen zelf voor deze oplossing, ook als u veel langer weg bent. Ze drinken dan overdag niet of nauwelijks en halen ’s avonds en ’s nachts de voeding in. Belangrijk is dan om in de gaten te houden of de gezondheid van uw kindje niet in het gedrang komt, uw kindje voldoende poep- en plasluiers heeft per etmaal en ook goed blijft groeien.
Â
U combineert de borstvoeding met kunstvoeding
Sommige moeders hebben veel moeite om voldoende melk af te kolven en kiezen ervoor om op hun werkdagen af te kolven en datgene wat ze te kort komen, aan te vullen met kunstvoeding. Soms kan de stress om voldoende melk voor uw kindje af te moeten kolven zoveel spanning geven, dat de melk ook niet makkelijk meer toeschiet, wat het afkolven bemoeilijkt. Het idee dat u de afgekolfde melk ook kunt aanvullen met kunstvoeding, maakt vaak al dat de melk makkelijker stroomt. De dagen dat u bij uw kindje bent, kunt u op verzoek voeden, zonder kunstvoeding bij te hoeven geven.
Â
U bouwt de borstvoeding gedeeltelijk af
U kunt ervoor kiezen om de borstvoeding gedeeltelijk af te bouwen. Uw kindje krijgt dan overdag kunstvoeding of andere voedingsmiddelen en drinken als het wat ouder is (na 6 maanden) en u geeft de borst als u bij uw kindje bent. Als uw kindje nog jong is en uitsluitend borstvoeding krijgt, is de kans groot dat de melkproductie (ook de momenten dat u bij uw kindje bent) terug zal lopen. Als uw kindje al wat ouder is (meestal vanaf een maand of 9) en redelijke hoeveelheden vaste voeding en ander drinken krijgt, is je kans van slagen groter.
Wet- en regelgeving
Voedingsrecht
Het voedingsrecht schrijft voor dat de werkgever de voedende moeder gelegenheid, plaats en tijd biedt om haar kind te voeden of haar melk af te kolven. U mag hiervoor maximaal een kwart van uw werktijd gebruiken. Uw werkgever is verplicht deze tijd door te betalen. Deze bepaling geldt gedurende de eerste negen levensmaanden van de baby. Wilt u blijven voeden of kolven wanneer uw baby negen maanden of ouder is, dan kan dat natuurlijk. De werkgever is dan echter niet meer verplicht deze tijd door te betalen, tenzij er iets anders is opgenomen in uw (collectieve) arbeidsovereenkomst. U kunt het beste al voor je bevallingsverlof met uw werkgever overleggen en uw wens om gebruik te maken van uw voedingsrecht kenbaar maken. Uw werkgever moet een geschikte, afsluitbare ruimte beschikbaar stellen voor het voeden of kolven. Is dat niet mogelijk, dan krijgt u de gelegenheid zelf een plek te regelen of naar de baby toe te gaan. U kunt natuurlijk ook andere afspraken maken met uw werkgever, bijvoorbeeld tijdelijk uw werktijd aanpassen of gedeeltelijk thuis werken.
Komt u er niet uit met uw werkgever, dan kunt u de bedrijfsarts om advies vragen. U kunt vervolgens terecht bij de ondernemingsraad, de personeelsvertegenwoordiging of de vakbond. Ook de arbeidsinspectie kan u van informatie voorzien.
Hoeveel tijd heeft u nodig om af te kolven?
De tijd die u nodig zal hebben om te voeden of te kolven op het werk zal per moeder en per kind verschillen, maar er zijn enkele richtlijnen. Borstvoeding geven of afkolven duurt over het algemeen een half uur tot drie kwartier per voeding. Het aantal voedingen dat u zal moeten afkolven, is onder andere afhankelijk van de leeftijd en de behoefte van uw kindje en uw werktijden plus de reistijd. Bij een werkdag van acht uur komt u meestal uit op drie voedingen of kolfmomenten in werktijd. Als uw kindje wat ouder wordt zullen het wellicht twee voedingen zijn. Vanaf zes maanden kunt u bijvoeding en ander drinken gaan introduceren bij uw kindje en zal uw kindje geleidelijk aan minder moedermelk nodig hebben.
Meer informatie
Wilt u meer lezen over het alkolven en bewaren van moedermelk? Klik dan hier.
Bronnen
Borstvoedingsorganisatie La Leche Leaque (2020), Borstvoeding, Compleet handboek voor oudersÂ
Arboportaal Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Borstvoeding en kolven via www.arboportaal.nl
Rijksoverheid (november 2023), Brochure Zwangerschap en werk van de Rijksoverheid
Tot slot
Een preverbaal logopedist kan u begeleiden bij de borst- en flesvoeding, het combineren ervan en ook bij het leren drinken uit andere bekers en het eten van hapjes en stukjes. Met een verwijsbrief van een arts wordt deze zorg volledig vergoed vanuit de basisverzekering.

Over de auteur
Lidwine Schoonhoff is preverbaal logopedist, borstvoedingsdeskundige en SI therapeut, werkzaam vanuit haar praktijk Logopedie Bij Ons. Zij heeft veel ervaring met de behandeling van baby’s met problemen met de borst- en/of flesvoeding. Om haar kennis en ervaring te delen verzorgt zij vanaf maart 2021 scholingen voor preverbaal logopedisten, lactatiekundigen, borstvoedingscoaches en andere zorgprofessionals.
Kommentarer