Regelmatig wordt ik gebeld door ouders, omdat de baby na een tamelijk zorgeloze periode van borstvoeding opeens de fles weigert. Vaak heeft de baby in een eerder stadium wel al zonder problemen uit de fles gedronken, maar als ouders dan nog eens de fles proberen voordat de moeder weer moet gaan werken, weigert de baby opeens de fles. Dat geeft voor de meeste ouders veel onrust en stress. In dit artikel geef ik uitleg over het ontstaan van het flesweigeren, advies om het flesweigeren te voorkomen en zo nodig op te lossen.
Hoe leert een baby drinken?
Een pasgeboren baby drinkt volledig reflexmatig. De voedingsreflexen helpen de baby bij de borst- en de flesvoeding. Deze reflexen veranderen na een aantal weken en zijn als de baby 3 á 4 maanden oud is bijna helemaal verdwenen. Het zuigen wordt dan steeds meer een bewuste en willekeurige beweging.
Een baby die volledig borstvoeding krijgt, kan ook leren hoe hij uit de fles moet drinken. Soms gaat dit gemakkelijk en soms kost dit wat moeite. Het gebeurt nog wel eens dat de fles te weinig is aangeboden door drukte in het gezin, vakantie, ziekte of gewoon omdat ouders onvoldoende op de hoogte waren van de mogelijkheden. De baby heeft dan onvoldoende ervaring opgedaan met de fles en kan geen gebruik meer maken van de vroege voedingsreflexen om het drinken uit de fles op te starten. Het gebeurt ook dat ouders iedere dag een voeding met de fles hebben aangeboden, maar dat de baby door de snelle ontwikkeling van reflexmatige naar bewuste en willekeurige motoriek niet meer weet hoe hij uit de fles moet drinken. De baby weigert dan de fles, maar weet dan dus eigenlijk ook niet (meer) hoe hij uit de fles moet drinken.
Wat kunt u doen om flesweigeren te voorkomen?
Als uw baby volledige borstvoeding krijgt, begin dan uiterlijk tussen de 4 en 6 weken na de geboorte met het aanbieden van een voeding met de fles, liefst om de dag. Eerder mag ook, mits de borstvoeding goed op gang is gekomen. De baby maakt in eerste instantie gebruik van de aangeboren voedingsreflexen. Deze reflexen zijn de eerste weken na de geboorte zeer sterk aanwezig, dus wees niet bang voor tepel-speenverwarring. Merkt u op een gegeven moment dat uw baby enige moeite heeft met het drinken uit de fles, bied deze dan dagelijks aan. Door met regelmaat een voeding met de fles aan te bieden, leert uw baby goed uit de fles drinken en beheerst hij deze motorische vaardigheid ook nog op het moment dat de reflexen zijn uitgedoofd. Het drinken aan de borst en uit de fles zijn verschillende motorische vaardigheden. De hersenen van uw baby ontwikkelen zich in een hoog tempo en uw baby is dus prima in staat om deze twee vaardigheden af te wisselen en te combineren.
Wat kunt u doen als de baby niet (meer) uit de fles drinkt?
Op internet en in folders worden veel verschillende tips gegeven. Mijn ervaring is echter dat het uitproberen van de vele tips voor veel onrust en stress kan zorgen. Dit voelt uw baby ook aan en dat kan tot gevolg hebben dat het oefenen met de fles geen fijn moment meer is. Daarbij houden deze tips geen rekening met de leeftijd van uw baby. De leeftijd van uw baby is bepalend voor de aanpak. Iedere baby is bovendien anders en dat vergt ook een specifieke benadering.
Flesweigeraar van 0-5 maanden:
Hoewel de willekeurige motoriek geleidelijk aan toeneemt, is er nog wel reflexactiviteit aanwezig waar u gebruik van kunt maken.
Geef de fles op een voedingsmoment, zodra uw baby zich meldt voor de voeding. Op het moment dat de baby toe is aan een voeding zijn de voedingsreflexen sterker aanwezig en zal het drinken uit de fles makkelijker worden opgestart. In de meeste gevallen heeft uw baby de eerste voeding na de nacht de meeste honger. Een goed moment om dan te starten met het oefenen met de fles. Om te voorkomen dat uw baby volledig overstuur raakt tijdens het oefenen van de fles, is het belangrijk om de voedingssignalen goed in de gaten te houden.
Geef de fles zelf of laat iemand anders, die uw baby goed kent, de fles geven. U en uw partner kennen uw baby het beste en kunnen de signalen van uw baby het beste lezen. Op die manier voelt uw baby zich veilig. In een veilige situatie is het voor uw baby makkelijker om nieuwe vaardigheden te leren. Het maakt in principe dus niet uit wie de fles geeft, maar het is wel belangrijk om niet in paniek te raken en rustig te blijven. Op het moment dat u onrustig wordt, dan voelt uw baby dat ook. U kunt dan beter het oefenen met de fles even aan iemand anders overlaten.
Geef de fles vlak voor of vlak na een dutje, waarbij de kamer schemerig of donker is. De reflexactiviteit is sterker als uw baby slaperig is of nog half slaapt, waardoor het drinken uit de fles makkelijker wordt opgestart.
Wissel niet te vaak van fles. Heeft uw baby al eens eerder uit een bepaalde fles gedronken? Bied dan steeds deze zelfde fles aan op verschillende tijdstippen, door verschillende personen. Heeft de baby geen bepaalde voorkeur voor een fles? Schaf dan niet allerlei flessen en spenen aan om te proberen, maar vraag hulp van een preverbaal logopedist. Zij kan u adviseren over het materiaal dat het beste aansluit bij de mogelijkheden van uw baby.
Kies een maat speen, die aansluit bij de leeftijd en de mogelijkheden van de baby. Veelal wordt moeders die borstvoeding geven, aangeraden om met een kleine maat speen te starten vanwege angst dat de baby de borst gaat weigeren. Voor pasgeboren baby’s is dit een prima advies. Naarmate de baby ouder wordt, wordt echter de mond groter en worden de mondspieren sterker, waardoor de baby grotere slokken kan doorslikken. Als u bovendien een sterke toeschietreflex heeft en de baby rond de leeftijd van 3 maanden al snel klaar is met de voeding, dan zal uw baby gewend zijn om grotere slokken te nemen en zal hij de fles beter accepteren als ook de melk uit de fles sneller stroomt. Pas op het moment dat uw baby uit de fles drinkt, weet u welke maat speen het beste aansluit bij uw baby. Gemiddeld duurt een voeding met de fles 20 tot 30 minuten. Als de voeding veel langer duurt, dan kost de voeding veel energie voor uw baby en kunt u beter overgaan op een speen met een groter gaatje. Als uw baby zich regelmatig verslikt of als er veel melk langs de lippen loopt, dan is de maat van de speen te groot.
Probeer verschillende houdingen en zoek een houding, waarbij uw baby zich comfortabel voelt. Sommige baby’s liggen het liefst in de houding, waarin ze ook aan de borst gevoed worden, terwijl andere baby’s juist liever wat meer rechtop zitten tegen de bovenbenen van de ouder, met de rug tegen de ouder aan, op een voedingskussen of in een wipstoeltje.
Gebruik vers afgekolfde melk en maak de melk goed warm. Door de aminozuren in de moedermelk kan de geur en de smaak veranderen op het moment dat de melk wordt ingevroren. Om te voorkomen dat de baby de fles weigert vanwege een andere geur of smaak oefent u in het begin met vers afgekolfde moedermelk. Pas als uw baby goed uit de fles drinkt, kunt u gaan variëren. Mijn ervaring is dat baby’s het over het algemeen heel fijn vinden als de moedermelk wat warmer dan gemiddeld is opgewarmd.
Gebruik ritme en cadans tijdens het aanbieden van de fles door bijvoorbeeld rustig te praten tegen de baby, te zingen, te neuriën, te wiegen of rond te lopen. Door ritme en cadans worden de reflexen makkelijker uitgelokt en zal uw baby het drinken uit de fles makkelijker opstarten.
Leid uw baby af met een favoriet speeltje, een rammelaartje of knisperboekje of laat hem kijken naar een draaiende muziekmobiel. Niemand kan twee dingen tegelijkertijd heel goed. Door afleiding en het richten van de aandacht op iets anders is uw baby minder gefocust op de fles en zal hij het drinken uit de fles vanuit een meer automatische beweging kunnen opstarten.
Lukt het (nog) niet om uw baby met bovenstaande adviezen uit de fles te laten drinken? Bied dan niet meteen de borst aan. Op die manier gaat uw baby namelijk een patroon herkennen en een link leggen tussen het weigeren en de beloning met de borst. Als dat vaak gedaan wordt, ontstaat gedrag dat later ook weer lastig is om te buigen. Om dat gedrag te voorkomen, wacht u een half uur tot drie kwartier voordat u de borst weer aanbiedt.
Als het met de bovenstaande adviezen wel lukt om de baby uit de fles te laten drinken, dan biedt u daarna nog minimaal 3 voedingen aan met de fles, zodat de vaardigheid van het drinken uit de fles goed wordt opgeslagen in de hersenen.
Deze adviezen kunt u uitproberen op verschillende momenten en manieren door evt. verschillende mensen. Ga daarbij vooral af op uw eigen intuïtie! Lukt het met deze adviezen na 2 weken nog niet om de baby uit de fles te leren drinken? Moet u bijna weer werken? Of is uw baby inmiddels 3 maanden oud? Wacht dan niet te lang met het inschakelen van hulp en neem dan contact met op met een preverbaal logopedist om een afspraak te maken!
Flesweigeraar ouder dan 6 maanden
Na 5 tot 6 maanden zal uw baby vooral de willekeurige motoriek gebruiken om te drinken. Biedt u pas na 6 maanden voor het eerst een flesje aan, dan vergt dit een andere aanpak.
Laat uw baby rustig de fles ontdekken en ervaren. Leg de fles naast uw baby als hij in de box ligt te spelen of geef de fles in zijn handjes als hij in het wipstoeltje zit. Uw baby ontdekt nieuwe materialen door ze in de mond te stoppen. Op die manier zal uw baby ook spelenderwijs de fles ontdekken. Door op de speen te kauwen, zal hij merken dat er wat voeding uit de fles komt en zal dan misschien het drinken uit de fles starten.
U kunt zelf het drinken uit de fles voordoen. Uw baby is enorm leergierig en spiegelt bewegingen van anderen. Ook een broertje of zusje kan heel handig zijn in deze. Zij zijn als speelgenootjes hele goede voorbeelden voor uw baby om bewegingen te imiteren.
Komt uw baby onvoldoende aan of is het om een andere reden belangrijk dat uw baby uit de fles leert drinken? Schakel dan een preverbaal logopedist in. Met goede begeleiding lukt het soms toch nog om de baby uit de fles te leren drinken.
Wat nou als het echt niet lukt om uw baby uit de fles te leren drinken?
Lukt het uw baby echt niet om uit de fles te drinken? Dan zijn er ook andere methoden om hem te voeden.
Als u voor korte of langere tijd van huis moet, kunt u vlak voor vertrek uw baby voeden en bij terugkomst de baby vaker aanleggen. Uw baby kan vaak al prima wat langere tijd zonder voiding. Probeer echter te voorkomen dat uw baby het dag- en nachtritme gaat omkeren, want dat is tamelijk uitputtend voor het hele gezin.
U kunt gaan oefenen met een cupje, een lepeltje (met ingedikte voeding), een tuitbeker (zonder anti-lek beveiliging) of een softcup, zodat uw baby overdag toch voldoende voeding krijgt. Als uw baby kan zitten kunt u ook een rietjesbeker proberen. Dit kan ook een navulbaar knijpzakje zijn. Door in het zakje te knijpen komt er direct wat voeding uit voor uw baby en hoeft hij niet hard te zuigen.
Combineer werk en borstvoeding. Als u eenmaal aan het werk bent, kunt u overwegen om voor de voedingen naar het kinderdagverblijf op de oppas te gaan. Dat kan helaas alleen als u dichtbij het kinderdagverblijf of het oppasadres werkt. Daarnaast geeft het mogelijk veel stress en onrust, maar bedenk: alles is tijdelijk.
Vanaf 4 tot 6 maanden kunt u starten met de eerste hapjes. U kunt dan de moedermelk wat verdikken door het te mengen met pap of het groente- of fruithapje. Door het aanbieden van de voeding met de lepel went uw baby aan het eten van halfvaste voeding. Op die manier leert uw baby tevens het afhappen van de lepel en kunt u toch de moedermelk aan uw baby geven. Verwacht echter niet dat uw baby grote hoeveelheden binnen krijgt als u daarmee begint, want ook het leren van deze vaardigheid zal tijd nodig hebben. Gemiddeld hebben baby’s 4 tot 6 weken de tijd nodig om goed van de lepel te leren eten. Als u eerder wilt beginnen met het aanbieden van halfvaste voeding doe dit dan altijd in overleg met het consultatiebureau.
Hoeveel voeding heeft uw baby per dag nodig?
De hoeveelheid melk die een baby drinkt is afhankelijk van zijn leeftijd en gewicht. Baby’s hebben per kilogram lichaamsgewicht 100 tot 150 ml melk per dag nodig. De hoeveelheid melk per kilogram lichaamsgewicht daalt geleidelijk naarmate de baby ouder wordt. In veel gevallen geldt: zolang het gewicht in verhouding tot de lengte in orde is, hoeft u zich niet al te veel zorgen te maken. Als er echter ineens iets verandert, kan er wat aan de hand zijn.
Tip! Raadpleeg dit handige schema als leidraad om te zien hoeveel voeding uw baby nodig heeft. Twijfelt u of uw baby voldoende voeding krijgt? Vraag dan altijd het consultatiebureau om advies.
Tot slot
Een preverbaal logopedist kan u begeleiden bij de borst- en flesvoeding, het combineren ervan en ook bij het leren drinken uit andere bekers en het eten van hapjes en stukjes. Met een verwijsbrief van een arts wordt deze zorg volledig vergoed vanuit de basisverzekering.
Bronnen
Engel-Hoek, L. van den et al. (2018). Eet- en drinkproblemen bij jonge kinderen
Schaffers, T. (z.d.). Motorisch leren. Een nadere beschouwing. Visie, 64. Online in te zien
Van Cranenburgh (2016). Van Actie naar Contractie. Houten: Bohn Stafleu Van Lochem
Borstvoedingsorganisatie La Leche League (2020). Borstvoeding, Compleet handboek voor ouders.
Over de auteur
Lidwine Schoonhoff is preverbaal logopedist, borstvoedingsdeskundige en SI therapeut, werkzaam vanuit haar praktijk Logopedie Bij Ons. Zij heeft veel ervaring met borstgevoede baby’s die niet meer uit de fles drinken. Vanaf 2010 heeft zij de methode flesweigeren ontwikkeld en sinds maart 2021 verzorgt zij de masterclass flesweigeren voor preverbaal logopedisten, lactatiekundigen, borstvoedingscoaches en andere zorgprofessionals.
Comments